Bài: KTS Trần Bình; Ảnh: Stop and Go
Công trình được đăng trên tạp chí Nhà Đẹp số Xuân Mậu Tý - 02/2008

Ai yêu thích Gốm làm gì không biết Gốm Lái Thiêu, ngày ngày với cảnh tấp nập trên bến dưới thuyền đãû biến những cư dân ở đây trở nên giàu có, rồi tự hình thành kiểu kiến trúc làng nghề đặt trưng của vùng miền đông nam bộ. Ai có sống với ngày xưa thì bây giờ mới biết quý cái mà người ta cho là lạc hâu, cũ kỷ và nhà quê trong thời buổi vật liệu lấn ác và cái gì cũng ngoại này.

Vừa đến cầu sắt Phước Long (Cầu phân ranh giữa tp.Hồ chí Minh và Bình Dương ), ai thích cái cũ xưa sẽ bị”mê” với bao hoài niệm, đến chợ Lái Thiêu ven theo con đường đất cặp bờ sông sẽ gặp Quan đế miếu, chùa Bà, xuồng ghe, mấy chiếc xe lam, ba bánh … nhắm mắt lại chịu khó bỏ bớt một hai ngôi nhà “chơi nổi”là cả một dảy phố xưa hiện ra, một không gian “cũ rích”  không mệt mỏi với thời gian.

Biết được chủ nhân ngôi nhà này có ba đời  làm gốm, gần cả trăm năm cha truyền con nối nên khi nhận thiết kế ngôi biệt thự chính trên  mảnh đất ấy  người vẽ như được dịp lắng lại mình.Ðề xuất phương án theo kiểu “cũ kỹ” cũng không dể để thuyết phục chủ nhà ,thiết kế còn nằm trên giấy đã bị đám lính chê xấu .Biết mình làm một điều mà nhiều người không thích nên mọi thứ như tiến hành lặng lẽ, bất cần lợi nhuận  người thiết kế như đi tìm một điều gì đó rất vô hình mà có lúc rất buồn vì cứ tửởng mình đi ngược lai với thời đại và xu hướng, may mà còn chút  niềm tin: ”cất nhà lên đảm bảo chủ nhà còn nói chuyện được với bà ba bà bảy đi chợ ngang nhà”.

Tận dụng vật liệu địa phương kết hợp với kiểu dáng “nhà quê” là phương án được ưu tiên. Dù bề thế cở nào cũng không làm phá vở và xa lạ với cảnh quan kiến trúc xubng quanh.

Tận dụng lại tất cả những gạch đinh của nhà cũ đập ra để ốp mặt tiền ngôi nhà,trước mặt nhà được hàng cao vua,giàn hoa giấy  che bớt sự bề thế và màu sắt mà chủ nhà thích phải nổi và sáng. Hàng rào được làm bằng các ống cống sắp xếm cao thấp ngẫu nhiên, mấy cái lu lớn nhỏ chất chồng làm trang trí hồ cá và thác nước, ý tưởng cũng  lẩn quẩn đâu đó: từ mấy đống hàng bên vệ đường chuẩn bị chuyển xuống ghe. Mấy cây Ðước bán đầy dưới bờ sông được tận dụng làm mảng vách vừa ngăn vừa  trang trí.

Bộ bàn ghế ngoài vườn chưa đủ bề thế, ngồi không tiện nghi nhưng cũng cũng sướng theo kiểu “cây nhà lá vườn”. Cây sung mấy  chục năm nằm trong quy hoạch mở rộng đường được kiến trúc sư giữ lại trồng làm điểm nhấn trong vườn.

Thêm một cái tết nữa lại về, ngôi nhà như cũ hơn lại càng “không sang trọng”, cây xanh ngoài vườn đâm chồi nảy lộc lắp ló qua nhà bên cạnh, cảm giác láng giềng càng thân mật hơn. Một ngày đầu năm đầy phấn khởi rồi bắt chợt nhận ra mình dang sống thật với mình, mọi thứ thật dung dị, những vật vô tri cũng tự có những  cung bậc riêng của nó, cái văn hoá rất  khó nói được thành lời. Hoàn thành được tác phẩm người thiết kế cảm giác lân lân với chút suy tư: ”mai mốt khu này lên thành khu phố văn hoá liệu có điều luật ngôi nhà văn hóa” nào trong quy chế đó. Biết rằng lực bất tòng tâm nhưng “sướng được một chút” cũng là nguồn cảm hứng cho những công trình không to kế tiếp.